مقدمه: محدودیت های مالی و اقتصادی یکی از مهم ترین موانع دسترسی به خدمات مراقبت های سلامت به شمار می روند و  بنابراین، حفاظت مالی از گیرندگان خدمات در برابر هزینه‌های سلامت، با استفاده از مکانیسم بیمه، یکی از راهکارهای اصلی دستیابی به پوشش همگانی سلامت، در جوامع شناخته می شود. برهمین اساس پژوهش حاضر نیز با هدف تبیین وضعیت پوشش بیمه درمانی و تأثیر آن بر هزینه‌های کمرشکن بین خانوارهای ایرانی طراحی و اجرا شد.

روش بررسی: مطالعه حاضر به صورت مقطعی در دوره مطالعاتی ۱۳۹۴تا ۱۳۹۶ و با استفاده از داده های پیمایش هزینه  -   درآمد خانوار مرکز آمار ایران انجام شد. پس از استخراج و پالایش داده های خام، به منظور دستیابی به هدف مطالعه، داده های مربوط به ۱۱۴هزار و ۳۷۵ خانوار وارد مطالعه شدند. سنجش شـاخص هزینـه هـای کمرشـکن سلامت در مطالعه حاضر براساس تعریف سازمان جهانی بهداشت انجام شد. استخراج داده ها با استفاده از نرم افزارهای کاربردی MSAccess۲۰۱۳ و MSExcel۲۰۱۳ و تحلیل داده ها به کمک نرم افزارSTATA v.۱۴.۱ براساس تکنیک رگرسیونی لاجیت انجام شد.

یافته ها: نتایج مطالعه حاضر نشان داد که پوشش بیمه ای در مناطق روستایی (۶۶/۷۷ درصد) بیشتر از مناطق شهری (۷۱درصد) بود. در مناطق روستایی، شهری و کل کشور به ترتیب بیمه سلامت، تأمین اجتماعی و خدمات درمانی بیشترین جامعه را تحت پوشش قرار می دادند. تأثیر مثبت پوشش بیمه  ای بر پیشگیری از احتمال مواجهه خانوارها با هزینه های کمرشکن سلامت مشاهده نشد. عواملی مانند افزایش تعداد سالمندان در خانوارها، نداشتن منزل شخصی، ساکن مناطق روستا بودن، درآمد پایین خانوار، تعداد شاغل کمتر در خانوار به عنوان عوامل موثر بر افزایش احتمال ابتلا به هزینه های کمرشکن سلامت شناسایی شدند.

نتیجه گیری: طبق نتایج مطالعه حاضر به نظر می رسد بیمه های درمانی پایه نتوانسته اند از ابتلای خانوارهای ایرانی به هزینه های کمرشکن سلامت جلوگیری کنند. با وجود اینکه عوامل اجتماعی و اقتصادی دیگری نیز در مواجهه با هزینه های کمرشکن ممکن است دخیل باشند، اما آنچه به طور واضح به نظر می رسد، این است که خانوارهای ایرانی دارای بیمه درمانی از خطر مواجهه با هزینه های کمرشکن سلامت در امان نبوده‌اند. بنابراین در کنار اصلاحات سیاست های بیمه ای لازم است به سایر عوامل اجتماعی و اقتصادی موثر بر اقتصاد سلامت خانوار نیز توجه شود.