مقدمه: سازمان بیمه سلامت به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین سازمان‌های فعال در حوزه بیمه درمان ایران است که به دلیل شرایط اقتصادی حاکم بر کشور، ازجمله فشارهای اقتصادی ناشی از تحریم‌ها و روند پیر شدن جامعه، نیاز به درآمدزایی برای برابری منابع با مصارف خود دارد. این سازمان باید اقدامات مناسبی در راستای تأمین منابع مالی به منظور تحت پوشش قرار دادن بیمه درمان برای تمامی آحاد جمعیت کشور، مطابق با قوانین جاری انجام دهد. هدف از این مطالعه ارائه شیوه‌های نوین درآمدزایی در سازمان بیمه سلامت ایرانیان است.
روش بررسی: در این پژوهش ابتدا براساس روش داده بنیاد و با استفاده از نظر متخصصان این حوزه نسبت به استخراج شیوه‌های نوین درآمدزایی اقدام شد. با توجه به کمبود متخصصان تأمین مالی در حوزه بیمه درمان، جامعه آماری پژوهش شامل ۲۱ نفر از خبرگان دانشگاهی و دستگاه‌های اجرای در حوزه اقتصاد سلامت و بیمه درمان انتخاب شدند. در نهایت با فرآیند سلسله‌مراتب تحلیلی، عوامل شناسایی شده مورد تحلیل و رتبه بندی قرار گرفت.
یافته‌ها: از میان ۹ مؤلفه اصلی در تأمین درآمد سازمان بیمه سلامت که مورد مقایسه براساس گزینه‌های سرعت جذب، میزان یا حجم درآمد، پایداری و درون‌زایی درآمد قرار گرفت، با توجه به ماتریس زوجی به‌دست‌آمده مشخص شد درآمدزایی از افراد با وزن ۰.۳۱۴ در رتبه نخست اهمیت، درآمدزایی داخلی سازمان با وزن ۰.۲۶۴ در رتبه ۲، کسب درآمد از شرکت‌های زیرمجموعه با وزن ۰.۲۲۱ در رتبه ۳، انجام فعالیت‌های تجاری و غیر بیمه‌ای با وزن ۰.۲۰۹ در رتبه ۴، درآمدزایی ناشی از آموزش و انتقال تجربیات با وزن ۰.۱۹۹ در رتبه ۵، تأمین منابع مالی از سازمان‌های دیگر با وزن ۰.۱۸۸ در رتبه ۶، وجوه دریافتی از دولت به‌عنوان درآمد با وزن ۰.۱۷۶ در رتبه ۷ و کمک‌های مردمی و سایر اقدامات درآمدزا با اوزان ۰.۱۶۵ و ۰.۱۶۳ در ترتیب اهمیت آخر است. در معیار درآمدزایی فردی مشخص شد، اهمیت اخذ هزینه مستقیم از گیرندگان خدمت نسبت به گزینه‌های فروش بیمه‌نامه‌های متنوع، ورود به عرصه بیمه مکمل و فروش خدمات به مخاطبان منطقه‌ای بسیار فراتر است.
نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد بار اصلی هزینه‌های بیمه درمان باید برعهده بیمه‌شدگان باشد. دولت و سازمان‌های ذی‌ربط قادر به ادامه تأمین مالی در سازمان بیمه سلامت نیستند. نتایج این پژوهش با آنچه سایر محققان مطرح می‌سازند، مقداری متفاوت است و از نظر خبرگان، تأمین مالی در سازمان بیمه سلامت باید متمرکز بر دریافت‌کنندگان خدمت باشد. در همین راستا سازمان بیمه سلامت ایران می تواند برای جلوگیری از فشار مضاعف به بیمه شدگان، از سایر اقدامات متنوع دیگر که اهمیتی برابر با اخذ هزینه مستقیم از گیرندگان خدمت دارد، استفاده کند. این راهکارها را می توان در گزینه‌های فروش بیمه‌نامه‌های متنوع، ورود به عرصه بیمه مکمل و فروش خدمات به مخاطبان منطقه‌ای به عنوان یک نهاد بیمه ای و سرمایه گذاری مشاهد کرد.
