امین فغفوری آذر، فاطمه باکوئی، محمدحسین مهدوی عادلی، رضا رادفر، محمدعلی افشارکاظمی،
دوره ۴، شماره ۲ - ( ۵-۱۴۰۰ )
چکیده
مقدمه: همه گیری کووید-۱۹ مخاطرات بی سابقه ای برای نظام سلامت به عنوان یکی از ارکان اصلی توسعه و رفاه اجتماعی در سراسر جهان و ایران پدیدار ساخته و در ۲۰ماه اخیر، دنیا شاهد پارادایم های نوین زیست بشر، ازجمله الزام رعایت فاصلۀ اجتماعی برای مقابله با این بیماری جان گیر و عالمگیر بوده است. این پژوهش با هدف تعیین عوامل مؤثر بر تولید و انباشت سرمایۀ اجتماعی و آثار آن بر روند رعایت فاصلۀ اجتماعی به عنوان یکی از سیاست های غیردارویی برای مقابله با شیوع کووید-۱۹، در راستای تحقیقات سایر کشورها و پرکردن شکاف موجود در تحقیقات ایران انجام شد.
روش بررسی: استخراج، کمّی سازی و تعیین معادلات متغیرها و تعیین مرز سیستم در روند تولید و انباشت سرمایۀ اجتماعی در این پژوهش با جمع بندی دیدگاههای نظریهپردازان، نظر خبرگان با انجام مصاحبه های نیمه ساختاریافته و تلفیق آن با روش دلفی فازی انجام شد. مدل سازی و تحلیل داده ها نیز با رویکرد سیستمی و متدولوژی پویاییشناسی سیستم ها و استفاده از نرم افزار ونسیم به انجام رسید.
یافته ها: پس از شبیه سازی مدل و انجام آزمون هایی برای تأیید اعتبار آن، مشخص شد بین سرمایۀ اجتماعی و روند رعایت فاصلۀ اجتماعی به عنوان یکی از سیاست های غیردارویی نظام سلامت برای کنترل همه گیری کووید-۱۹، رابطۀ علّی و مثبتی وجود دارد. با انجام آزمون هایی برای ساختار مدل، رفتار سیستم و تحلیل حساسیت سیاست ها، سناریوهای خوش بینانه، بدبینانه و واقع بینانه براساس ۸سیاست منتخب، سیاست بهینه برای انجام اصلاحات و تغییرات بلندمدت انتخاب و پیشنهاد شد.
نتیجه گیری: یافته های این مطالعه ضمن تبیین برخی از زوایای ناشناخته رفتار مردم و آثار سرمایۀ اجتماعی بر رعایت فاصلۀ اجتماعی برای کنترل همه گیری کووید-۱۹، راهبردهایی در اختیار سیاستگذاران عرصۀ سلامت قرار می دهد که درصورت اجرایی شدن آنها، شاهد جلب بیش از پیش اعتماد عمومی به عنوان اصلی ترین عامل بازتولید و انباشت سرمایۀ اجتماعی و همراهی مردم برای رعایت بیشتر فاصلۀ اجتماعی با هدف گذار از وضعیت نامطلوب کنونی به شرایطی بهتر و کاهش هزینه های نظام سلامت خواهیم بود.
امین فغفوری آذر، فاطمه باکوئی، محمدحسین مهدوی عادلی، رضا رادفر، محمدعلی افشار کاظمی،
دوره ۵، شماره ۲ - ( ۵-۱۴۰۱ )
چکیده
مقدمه: سلامت به عنوان ارزش ذاتی برای انسان ها، نقش مهمی در بهبود سعادت جامعه و رفاه افراد دارد و اغلب به‌عنوان مؤلفه ای کلیدی از سرمایۀ انسانی تلقی می‌شود که به رشد اقتصادی بیشتر منجر می‌شود. مفهوم سرمایۀ اجتماعی نشان دهندۀ آن است که چگونه ساختار اجتماعی یک گروه میتواند به عنوان منبعی با ارزش برای افراد آن عمل کند تا با هزینۀ کمتر، به اهداف خود دست یابند. تلقّی سلامت به عنوان یک دارایی، به معنای تمرکززدایی سیاست ها از عوامل مخاطره آمیز به دیدگاهی جامع تر و مبتنی بر عوامل اجتماعی، ازجمله سرمایۀ اجتماعی است و تحقیق پیش رو نیز برهمین اساس انجام شد.
روش بررسی: این تحقیق از نوع توصیفی و همبستگی بود. تحلیل داده ها از طریق همبستگی کانونی و رگرسیون چندگانه با استفاده از داده های ثانویۀ گردآوری شده ازسوی مؤسسۀ لگاتوم در سال ۲۰۲۱ میلادی و داده های مرتبط با ایران در بازۀ زمانی ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۹، با ویرایش ۲۴ نرم افزار SPSS انجام شد.
یافته ها: با توجه به معناداری آزمون های پیلایس و ویلکز در سطح معناداری ۵درصد، ضریب همبستگی سرمایۀ اجتماعی و سلامت ۸۹/۰ تعیین شد. با توجه به ضرایب ساختاری، عناصر طول عمر، سلامت جسم، سلامت روان، نظام های مراقبت، مداخلات پیشگیرانه و عوامل رفتاری پرخطر، به ترتیب بیشترین تأثیر را بر متغیر کانونی سلامت داشتند. براساس ضرایب استاندارد، مشخص شد اعتماد بین فردی، بیشترین تأثیر را بر سلامت دارد و اعتماد نهادی، شبکه های اجتماعی، مشارکت مدنی و اجتماعی و روابط شخصی و خانوادگی به عنوان عناصر سرمایۀ اجتماعی، در اولویت های بعدی تأثیر بر سلامت قرار گرفتند.
نتیجه گیری: سرمایۀ اجتماعی نقش مهمی بر درک عوامل تعیین کنندۀ سلامت دارد و توجه ویژه به آن ازسوی سیاست گذاران به منظور رفع نابرابری های سلامت، گریزناپذیر است. برهمین اساس در روند سیاست گذاری های سلامت ایران که همچنان با چالش های متعدد مواجه است، افزون بر توجه به راهبردهای سخت افزاری و درمان محور، می توان و باید اهمیت ویژه ای برای سرمایۀ اجتماعی به عنوان یکی از مهم ترین عوامل تعیین کنندۀ سلامت، قائل شد.
