مقدمه: روند فزاینده هزینه‌های نظام تأمین اجتماعی و فزونی هزینه‌ها بر درآمدها از مهمترین چالش‌های اقتصادی کشور است. تدبیر برای حل این مشکل، مستلزم شناخت عوامل موثر بر مصارف نظام تأمین اجتماعی است. ارزیابی آثار سیاست پولی و مالی بر مصارف تأمین اجتماعی از اهمیت زیادی برخوردار است.
روش بررسی: در این پژوهش، برای ارزیابی تأثیر سیاست‌های پولی و مالی بر مصارف سازمان تأمین اجتماعی در دروه ۱۳۹۹-۱۳۵۰ از مدل خودتوضیح با وقفههای توزیع شده (ARDL) برای تخمین مدل استفاده شده است.این روش از روش‌های رگرسیون همجمع تک معادله‌ای است که وقفههای گذشته متغیرهای مستقل و خود متغیر توضیحی را در معادله می‌گنجاند تا برآوردی دقیق به‌دست دهد. داده‌های پژوهش از اطلاعات آماری سازمان تأمین اجتماعی و صورت‌های مالی سازمان استخراج و پس از یکسان‌سازی نحوه درج آنها مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
یافته ها: در کوتاه مدت، نقدینگی و نسبت مخارج دولت به تولید ناخالص داخلی اثر منفی بر مصارف تأمین اجتماعی دارد که می‌تواند ناشی از اثرات کوتاه‌مدت این متغیر بر رونق کسب و کارها و کاهش موقتی بیکاری باشد. رابطه بین بیکاری، نرخ بهره و نرخ ارز با مصارف سازمان مثبت است. شاخص امید به زندگی و نسبت پشتیبانی بر مصارف سازمان اثر مثبت دارد که به علت افزایش دوره بهره‌مندی افراد مستمری‌بگیر از مزایای سازمان تأمین اجتماعی است. با افزایش نقدینگی و آثار تورمی و افزایش دستمزدها، هزینه‌های تأمین اجتماعی در بلند مدت افزایش می‌یابد. افزایش نسبت پشتیبانی و افزایش امید به زندگی هم همین اثر را دارد.
نتیجه‌گیری: سیاست‌های پولی و مالی دولت بر وضعیت مالی سازمان تأمین اجتماعی موثر است و با توجه به نقش سازمان بر رفاه بیش از ۴۵ میلیون نفر اعضای آن به‌عنوان نهاد عمومی غیردولتی، هنگام تصمیم‌گیری در مورد سیاست‌های کلان در حوزه‌های مختلف، به آثار آنها بر تمام ابعاد اقتصاد کلان و نهادها مخصوصاً نهادهای عمومی غیردولتی مثل سازمان تأمین اجتماعی توجه شود.
