مقدمه: تغییر در سیاست یکی از حوزه‌های پرطرفدار رشته سیاست گذاری عمومی است و در این میان، ایجاد عدالت و ارتقای آن در بخش سلامت یکی از اهداف مهم و اصلی دولت‌ها و سیاست گذاران فعال در این رشته محسوب می شود. پژوهش حاضر نیز با هدف تبیین عوامل موثر بر ارتقای عدالت در سلامت با محوریت سازمان بیمه سلامت ایران انجام شده است.

روش بررسی: پژوهش حاضر از نظر نوع هدف، کاربردی و از نظر روش، در دو بخش کیفی و کمّی در سال ۱۳۹۷ اجرا شده است. در بخش کیفی پس از مرور متون از روش دلفی و پانل خبرگان استفاده شد. به کمک ۶ نفر از خبرگان که به روش ترکیبی نمونه گیری در دسترس و گلوله برفی در این مطالعه شرکت کردند، موضوع هدف ارزیابی شد و ساختار مدل مفهومی تحقیق با ۴ سازه و ۲۰ متغیر ساخته شد. پس از بررسی روایی صوری و محتوایی، ۱۶ سوال با طیف لیکرت ۵ گزینه ای برای بررسی در بخش کمّی نهایی شدند. در بخش کمّی، روایی سازه توسط تحلیل عاملی تأییدی و پایایی توسط آلفای کرونباخ ارزیابی شد. در این مرحله از تحقیق به روش نمونه گیری در دسترس ۱۹۰ نفر از اعضای جامعه هدف که در زمینه موضوع تحقیق اطلاعات کافی داشتند شرکت کردند. برای تحلیل داده ها از نرم افزارهای SPSS و AMOS نسخه ۲۲ استفاده شد.

یافته‌ها: در این مطالعه ۷/۶۵ درصد از شرکت کنندگان مرد و ۳/۴۳ درصد زن بودند. ۳/۵۷ درصد از آنها استخدام رسمی بوده و ۵۷ درصد نیز بیش از ۲۰ سال سابقه کار دارند. بیش از ۵۶ درصد از شرکت کنندگان دارای مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد و دکترا بودند. پایایی پرسشنامه نهایی شده در این مطالعه ۸۳/۰ به دست آمد. تمامی ۴ سازه پرسشنامه در این مطالعه، مقدار پایایی بیش از ۷/۰ داشت. روایی به ۳ روش صوری، محتوایی و سازه ارزیابی و تأیید شد. نتایج این مطالعه نشان داد که ساختار عملکردی در بالاترین اولویت و تأمین منابع مالی در پایین ترین اولویت عدالت در سلامت با محوریت بیمه سلامت بوده است.

نتیجه گیری: کارشناسان و مسئولان بیمه سلامت به طور روزمره دغدغه تأمین مالی دارند و به همین دلیل، صاحب نظران و مسئولان بیمه سلامت ایران بیش از اینکه به قرار گرفتن در جایگاه مناسب و نقش آفرینی موثر در بهسازی و افزایش کارایی و اثربخشی نظام سلامت کشور، همچنین سیاست گذاری و ساختارسازی استراتژیک و بلندمدت که منشأ اکثر ناکامی ها و مشکلات بیمه سلامت هستند بیاندیشند، دل مشغول تأمین مالی هستند. این گرفتاری ذهنی و عملی روزمره مانع کنار گذاشتن تفکر صندوق و حاکم کردن تفکر نظام بیمه سلامت می شود.